Дөңгелек үстел отырысы «Жұмыс тәжірибесімен бөлісу» «Рөлдік ойынды ұйымдастыру барысында балаларға жеке көзқарас».Әдіскер Айтымова Б.С.

Баланың даралық ерекшелігі ойын туралы түсініктің өз бетінше дамуы, ойынды ұйымдастыру, ойынға қажетті материалдарды таңдау, белгілі бір рөлді мәнерлі орындауда көрінеді. Ойын процесінде балаларға жеке көзқараспен қарау үшін олардың қарым-қатынасын, қызығушылығын анықтау қажет.

Сюжетті-рөлдік ойындарды ұйымдастыруда жеке көзқарас өте маңызды, өйткені олар ұжымдағы балаларды ұйымдастырушыларды ажыратуға көмектеседі. Бұл дамыған және белсенді балалар, олар қызықты сюжетті таңдап, оны ойын барысында дамыта алады. Бұл ойын режиссерлері болып  табылады. Дұрыс жеке көзқараспен мұндай оқушылар топтың активіне айналады, оған бірлескен жұмыста сенуге болады.

Сюжетті ойындар педагогқа балаларда өз іс-әрекетін басқалардың іс-әрекетімен үйлестіру қабілетін дамытуға, қоғамдық пікірмен санасуға үйретуге де көмектеседі.

Ойын барысында балаларға жеке көзқарасты жүзеге асыра отырып, педагог олардың қарапайымдылығын, мейірімділігін, барлығына пайда әкелуге ұмтылуын дамытуы керек.

Ойындағы рөлдерді бөлуде балаларға жеке көзқарас өте маңызды. Балаға үнемі басты рөлдер беріледі, содан кейін ол менмендіктің, жолдастарына немқұрайлы көзқарастың дамуына алғышарттар жасай алады. Ол ойынға барлығын емес, өзіне бағынатындарды қабылдайды.

Әрине, мезгіл-мезгіл баланың қалауы қанағаттандырылуы керек, бірақ басқа балаларға өздерін басты рөлде сынауға мүмкіндік беру керек. Баланың ойынға қатысуы тек даму сәті ретінде ғана емес, сонымен бірге тәрбие құралы ретінде де пайдаланылуы керек.

«Балалардың ойын сюжетін құру қабілетін қалай дамытасыз»

Мектеп жасына дейінгі балалардың сюжеттік ойынының даму бағыттарының бірі – фантастикалық ойын. Ересек жасындағы балалар оны меңгеруге дайын. Сюжетті ойында алдын ала жоспарлау және жоспарды қатаң сақтау тән емес. Бұл жерде оның спецификалық белгілері – таңдау мүмкіндігі, әрекеттерді таңдау еркіндігі көрінеді. Балалардың шығармашылық мүмкіндіктерін жүзеге асыруы және бірігіп әрекет етуі үшін ойынды құрудың жаңа және күрделі әдісін - бірлескен сюжеттік құрылысты меңгеру қажет. Ол баланың әртүрлі тақырыптық мазмұнды қамтитын жаңа оқиғалар тізбегін құрастыру қабілетін және сонымен бірге серіктес серіктестерге бағдарлануын қамтиды.

Рөлдік ойынның даму деңгейін арттыру үшін мен өзім үшін үш негізгі бағытты белгіледім:

• Балаларды қоршаған әлем туралы түсініктерін байыту

• Ойын дағдыларын қалыптастыру

• Ойын барысында балалардың өзара әрекетін ұйымдастыру

 Ойын мазмұнын байыту

 Ойын әрекетін дамыту

 Рөлдік ойынға жағдай жасау

 Ойын мазмұнын байыту

 Ойынның құрылымымен, оның реттілігімен таныстыру

 Балаларды ойынды жоспарлауға ынталандыру

 Ойында өзара әрекеттестік орнатуға көмектесу: байланыстардың мазмұнын және ойналған рөлдердің арақатынасын ашу

 Рөлдерді бөлу, қақтығыстарды шешу жолдарын енгізу

 Рөлдік ойынға жағдай жасауды ынталандыру

 Ойын ортасын құру, ойыншықтар, атрибуттар жасау жолдарымен таныстыру

 Шынайы өмірден эпизодтарды, телешоуларды, өнер туындыларын ойнау

 Әдеби шығармалардың мазмұнын өзгерту, әдеби шығармаларға жаңа кейіпкерлер енгізу

 Ойындарды басқару

 Ойындар – фантазия, әңгімелеу

Жұмыс формалары:

 Танымдық әңгімелер

 Жаңалықтарды, телебағдарламаларды, өнер туындыларын талқылау

 Әңгімелесулер

 «Ойындарға арналған кітапханаларды» құру

 Дербес зерттеу әрекеті

 Ойынның атрибуттарын құру бойынша конструктивті әрекет

 Балаларға арналған жаңа оқиғаларды ойлап табу

 Ересек адамның бала кезінде қалай ойнағаны туралы әңгімесі

 Ойын барысында өзара әрекеттестік орнатуға көмектесу

 Жасырын ойын бақылауы: ересек адам балалар ойындарына қысқа уақытқа диспетчер немесе сиқыршы ретінде енгізіледі: балаларға рөлдердің бағынуын түсінуге көмектесу; одан әрі дамуды ұсыну; баланың құрдастар арасындағы орнын өзгерту

 Ұлдар мен қыздардың ойын атрибуттары мен ойын кеңістігін саралау

 Түрлі аксессуарлар, функционалды ойыншықтар.

 Ойынға дайындық барысында балалардың ойыншықтар мен атрибуттарды жасауы

Ойын әрекетінің даму көрсеткіштері:

 Әртүрлі дереккөздерден алынған білімді пайдалана отырып және біріктіре отырып, бірлескен және жеке ойынға арналған сюжетті жасайды

 Адамдардың әлеуметтік функциялары мен қарым-қатынастарын бейнелейтін рөлдік ойындарды орындайды

 Ойын әрекетінің техникасы шартты

 Ойдан шығарылған сөздік формада ойнайды: ойын диалогы, ойын монологы

 Ойын басталар алдында рөлдерді бөлуге және ойды айтуға қатысады.

 Ойын идеяларын серіктестермен үйлестіру

 Сюжет ойдан шығарылған жағдайға негізделген

 Бейтарап нысанға ойын мәнін береді, көмекші материалдардан, графикалық қиялдардан ойын кеңістігін жасайды, оны сюжеттің дамуына сәйкес өзгертеді.

Индивидуальность ребёнка проявляется в самостоятельном развитии им замысла игры, умения организовать игру, подобрать нужные материалы для игры, выразительно выполнять ту или иную роль. Для индивидуального подхода к детям в процессе игры надо выяснить их отношение, интерес.

Очень важен индивидуальный подход при организации сюжетно – ролевых игр, так как они помогают выделять в коллективе детей –организаторов. Это развитые и активные дети, они могут выбрать интересный сюжет и развить его в процессе игры. Это своего рода режиссёры игры. При правильном индивидуальном подходе такие воспитанники становятся активом группы, на которых можно опереться в совместной работе.

Ещё сюжетные игры помогают педагогу вырабатывать у детей умение координировать свои действия с действиями других, приучать считаться с общественным мнением.

Осуществляя индивидуальный подход к детям в игре, педагог должен развивать у них скромность, доброжелательность, стремление принести пользу всем.

Очень важен индивидуальный подход к детями при распределении ролей в игре. Если ребёнку постоянно предоставлять главные роли, то у него могут создаться предпосылки для развития зазнайства, пренебрежительного отношения к товарищам. Он будет принимать в игру не всех, а тех, кто ему подчиняется.

Безусловно, время от времени желание ребёнка надо удовлетворять, но необходимо давать возможность и другимдетямпробовать себя в главной роли. Участие ребёнка в игре надо использовать не только как момент развития, но и как средство воспитания.

«Как Вы развиваете способность у детей по созданию игрового сюжета»

Одна из линий развития сюжетной игры дошкольников – игра-фантазирование. Старшие дошкольники готовы к ее освоению. В сюжетной игре не свойственно предварительное планирование и жесткое следование плану. В этом проявляются ее специфические черты – необязательность, свобода выбора действий. Для того чтобы дети могли реализовать свои творческие возможности и действовать согласованно, необходимо овладение более новым сложным способом построения игры – совместным сюжетосложением. Оно включает умение ребенка выстраивать новые последовательности событий, охватывающие разнообразные тематические содержания, и при этом быть ориентированным на партнеров сверстников.

Чтобы повысить уровеньразвития сюжетно-ролевой игры, я выделила для себя три главных направления:

• Обогащение детей представлениями об окружающем мире
• Формирование игровых умений
• Организация взаимодействия детей в игре

Цели:

• Обогащение содержания игры
• Развитие игрового взаимодействия
• Создание условий для сюжетно-ролевой игры

Задачи:

• Обогащать содержание игры
• Знакомить со структурой игры, её последовательностью
• Побуждать детей к планированию игры
• Помогать налаживать взаимодействие в игре: раскрывать содержание связей и соотношения разыгрываемых ролей
• Знакомить со способами распределения ролей, разрешение конфликта
• Стимулировать к созданию условий для сюжетно-ролевой игры
• Знакомить со способами создания игровой обстановки, изготовление игрушек, атрибутов

Содержание:

• Проигрывание эпизодов из реальной жизни,телепередач, художественных произведений
• Изменение содержания литературных произведений, введение новых персонажей в литературные произведения
• Режиссерские игры
• Игры - фантазирование, рассказывание

Формы работы:

• Познавательные рассказы
• Обсуждение новостей, телепередач, художественных произведений
• Беседы
• Создание «Библиотеки для игр»
• Самостоятельная исследовательская деятельность
• Конструктивная деятельность по созданию атрибутов для игр

Методы:

• Придумывание детьми новых событий
• Рассказ взрослого о том, как он играл в детстве
• Оказание помощи в налаживании взаимодействия в игре
• Скрытое управление игрой: взрослый включается в игры детей на короткое время в качестве диспетчера или волшебницы с целью: помочь детям понять субординацию ролей; подсказать дальнейшее развитие событий; изменить положение ребенка среди сверстников

Средства:

• Дифференциация игровых атрибутов и игрового пространства для мальчиков и девочек
• Различные аксессуары, функциональные игрушки.
• Изготовление игрушек и атрибутов детьми в процессе подготовки к игре

Показатели развития игровой деятельности:

• Создает сюжет совместной и индивидуальной игры, используя и комбинируя знания, полученные из разных источников
• Выполняет ролевые действия, изображающие социальные функции и отношения людей
• Техника игровых действий условна
• Играет в воображаемом словесно-оформленном плане: игровой диалог, игровой монолог
• Участвует в распределении ролей и проговаривании замысла до начала игры
• Согласует игровые замыслы с партнерами
• Сюжет держится на воображаемой ситуации
• Наделяет игровым значением нейтральный объект, создает игровое пространство из подсобных материалов, графических воображений, изменяет его в соответствии с развитием сюжета.